İşlemciler, sunucu sistemlerinde tüm verileri işleyen temel bileşenlerdir. Performansı yüksek bir CPU, birden fazla görevi eşzamanlı yürütürken sistemin hızını artırır, çoklu istemci bağlantılarını aksatmadan yönetir ve yüksek işlem gücü isteyen görevleri başarıyla tamamlar. Sanallaştırma çözümleri, veritabanı servisleri, ağ trafiği yönetimi ve yüksek başarımlı hesaplama gibi uygulamalar işlemciye bağlı olarak çalışır.
İşlemci Mimarisi ile Sunucu Kararlılığı Arasındaki Bağlantı
Sunucu işlemcileri; ağ isteklerini karşılamak, veritabanı sorgularını çalıştırmak ve sistem bileşenlerini koordine etmek gibi işlevlerle görev yapar. Çok çekirdekli ve çok iş parçacıklı mimarileri, paralel işlemlerde üstün performans sunar. Bu özellikler; sistemin yanıt süresi, işlem yükü yönetimi ve genel verimliliği doğrudan etkiler.
Performans dışında, sunucu işlemcileri veri güvenliği açısından da büyük rol oynar. ECC RAM desteği, veri hatalarını engelleyerek sistem kararlılığını artırır. Ayrıca düşük enerji tüketimleri, veri merkezlerinde hem çevresel hem de finansal verimlilik sağlar. Gelişmiş bellek türleri ve modern arabirim desteği, ileriye dönük teknolojik uyumluluk sunar.
AMD EPYC Nedir?
Zen mimarisiyle geliştirilen AMD EPYC işlemciler, AMD’nin sunucu pazarına sunduğu yüksek kapasiteli işlemci ailesidir. Ryzen işlemcilerle ortak bir çekirdek mimarisine sahip olmasına rağmen, EPYC modelleri kurumsal düzeyde ek özellikler taşır. Bu seride, daha fazla PCIe hattı, yüksek çekirdek sayıları ve geniş bellek kapasitesi desteği ön plana çıkar.
EPYC Teknolojisinde Chiplet ve PCIe 5.0 Desteği
AMD EPYC serisi, chiplet tabanlı bir işlemci mimarisiyle geliştirilmiştir; bu yapı sayesinde birçok küçük çekirdek grubu, merkezi G/Ç birimiyle birleştirilerek hem üretim süreci optimize edilir hem de geniş ölçekli mimari elde edilir. Serinin başlangıcından beri sağlanan 8 kanal bellek desteği, Genoa neslinde 12 kanallı DDR5 desteğine yükselmiştir. Aynı zamanda PCIe 5.0 ile 128 PCIe hattının tamamı aktif olarak kullanılabilmektedir.
Milan-X gibi gelişmiş modeller, devasa L3 cache birimleriyle tekrarlı işlem yüklerinde üstün performans sunar. SEV gibi donanım düzeyindeki güvenlik çözümleri, sanal makinelerin yalıtımını sağlar. Bazı işlemciler tek soketli sistemler için üretilmiş olsa da, pek çok EPYC modelinin çift soketli platformlarda eksiksiz performans sunduğu bilinmektedir
Intel Xeon ve AMD EPYC Karşılaştırmalı Analiz
Sunucu tarafında işlemci tercihi yapılırken, en dikkat çeken iki alternatif AMD EPYC ile Intel Xeon serileridir. Performans konusunda her iki taraf da güçlü kartlara sahip olsa da, mimari tasarımlar ve sistem uyumluluğu açısından farklılıklar görülür. Bu yazıda çekirdek sayısı, IPC değerleri, güç tüketimi (TDP), bellek desteği ve PCIe bağlantı hatları temel karşılaştırma ölçütü olarak kullanılır.
Çekirdek Sayısı ve İş Parçacığı
AMD EPYC işlemciler, özellikle son nesillerde çekirdek sayısı açısından belirgin bir üstünlüğe sahip. Örneğin:
- İlk Nesil: EPYC Naples (7001 serisi) en fazla 32 çekirdek sunarken, rakip Intel Xeon Scalable en fazla 28 çekirdeğe sahiptir.
- İkinci Nesil: EPYC Rome (7002 serisi) çekirdek sayısını 64’e çıkarırken, Intel’in aynı döneme yakın piyasaya sürdüğü Xeon Cascade Lake Refresh ve Cooper Lake işlemcileri belirli modellerde 28-56 çekirdek aralığında kalmıştır.
- Üçüncü Nesil: EPYC Milan (7003 serisi) 64 çekirdek ile devam etmiştir. Intel ise 2021’de çıkan 3. Nesil Xeon Scalable Ice Lake işlemcilerinde en fazla 40 çekirdeğe ulaşmıştır.
- Dördüncü Nesil: EPYC Genoa (9004 serisi) ile AMD çekirdek sayısını 96’ya yükseltmiştir. Hatta özel versiyon Zen 4c (Bergamo) ile 128 çekirdeğe ulaşıyor. Intel tarafında 2023’te çıkan Sapphire Rapids tabanlı 4. Nesil Xeon Scalable işlemciler en fazla 60 çekirdek sunabilmektedir.
IPC (Talimat Başına İşlem) ve Tek Çekirdek Performansı
İşlemci performansını belirleyen temel faktörlerden biri de IPC yani talimat başına işlem yeteneğidir. Uzun yıllar boyunca Intel, IPC ve tek çekirdek performansında liderliği elinde tutarken, AMD Zen 2 ve Zen 3 mimarileriyle bu farkı önemli ölçüde kapatmıştır. Zen 4 tabanlı EPYC Genoa işlemciler, artırılmış saat hızları ve mimari geliştirmeler sayesinde tek çekirdek performansında rekabetçi seviyeye ulaşmıştır.
Bellek Bant Genişliği ve Kapasitesi
Sunucu uygulamalarında yalnızca işlem gücü değil, bellek erişim hızı da performansı doğrudan etkileyen bir başka unsurdur. AMD EPYC işlemciler, ilk günden itibaren geniş bellek kanalı desteğiyle dikkat çekmiştir. Naples, Rome ve Milan nesillerinde 8 kanal bellek desteği sunulurken, Intel’in bu düzeye ulaşması 2021 yılında çıkan Ice Lake serisine kadar mümkün olmamıştır.
AMD, Genoa ile birlikte 12 kanal DDR5 bellek desteği sunarak bu alanda da fark yaratmıştır. Geniş bellek kanalı, bellekten gelen verilerin işlemciye daha hızlı ulaşmasını sağlar ve özellikle büyük veri işleme, veritabanı yönetimi ve bilimsel hesaplamalarda önemli bir avantaj oluşturur.
Intel® Xeon®’dan AMD EPYC İşlemcilere Geçmek İçin 5 Neden
Yüksek Frekanslı İşleme
Daha yüksek frekanslı CPU’lar veri hareketini ve sanal makine performansını iyileştirir.
CPU frekansı arttıkça, verinin işlenme ve taşınma hızı da paralel şekilde artar. Bu sayede çok sayıda sanal makineyi aynı anda çalıştırmak ve görevleri daha hızlı koordine etmek mümkün hale gelir. Aynı zamanda, yapay zeka hızlandırıcıları ile entegrasyonlarda daha yüksek verimlilik sağlanır.
Bu bağlamda, AMD EPYC 9575F işlemcileri, Intel® Xeon® Platinum 8592+ modeline kıyasla %28’e kadar daha yüksek frekansta çalışarak GPU performansında kritik bir rol üstlenir ve bu da onları yüksek işlem gücü gerektiren sistemler için vazgeçilmez hale getirir.
Temel GPU Barındırma Görevlerinde Ortalama %50 Daha Yüksek Performans
Daha hızlı çekirdek başlatmaları, bellek değişimleri ve veri transferleri performansı artırır.
Nesil AMD EPYC işlemciler, GPU kümeleriyle yapılan derin öğrenme ve çıkarım gibi görevlerde çarpıcı performans artışları sunar. Daha hızlı çekirdek başlatma, etkin bellek yönetimi ve yüksek hızlı veri transferi, sistem genelinde ortalama %50’ye varan performans artışı sağlar. Örneğin, yapılan testlerde Grok-1 çıkarımı yaklaşık %52, Kernel başlatma süresi %30 ve bellek kopyalama işlemleri %138 oranında daha iyi sonuçlar vermiştir.
Tüm Modelleri Ve Veri Kümelerini Bellekte Tutmaya Yönelik Yüksek RAM
12 DDR5 kanalı soket başına 6 TB’a kadar RAM’i destekler
AMD’nin 5. Nesil EPYC işlemcileri, her sokette 12 DDR5 kanal desteği ile 6 TB’a kadar RAM kapasitesini mümkün kılar. Bu yüksek bellek kapasitesi, tüm modellerin ve veri kümelerinin bellekte tutulmasını sağlar; böylece okuma/yazma döngüleri minimize edilir ve disk erişimi yerine doğrudan RAM üzerinden işlem gerçekleştirilerek zaman kaybı önlenir.
%20’ye Kadar Daha Yüksesk GPU İşlemci – 6,7
AMD EPYC ana bilgisayarlarıyla ağır AI iş yüklerinde GPU performansı yükseliyor.
Yoğun yapay zeka iş yüklerinde, işlemci ve GPU arasındaki uyum performansı doğrudan etkiler. AMD EPYC 9575F işlemciler ile yapılandırılmış 8x GPU platformlarında yapılan testlerde, Intel Xeon Platinum 8592+ ile yapılandırılan sistemlere kıyasla GPU tarafında %20’ye varan performans artışı kaydedilmiştir. Özellikle Stable Diffusion XL v2 (FP8) eğitim senaryolarında ve Llama 3.1-70B (FP8) çıkarım testlerinde bu fark açık şekilde gözlemlenmiştir.
AMD EPYC Tabanlı Sunucu Kurulumu:
AMD EPYC işlemciler, mimari gücüyle dikkat çekerken pratikteki kurulumu da birçok kişinin merak ettiği konular arasında yer alıyor. Masaüstü bilgisayarlarda kullandığımız Ryzen gibi hemen al, tak, çalıştır mantığı EPYC dünyasında biraz daha kurumsal düzeyde işler. Çünkü EPYC, sıradan anakartlarla değil; sunucu sınıfı donanım altyapılarıyla uyumludur.
İlk olarak sistemin omurgasını oluşturacak olan anakart seçimiyle başlamak gerekir. EPYC işlemciler, SP3 ya da yeni nesil Genoa modelleri için SP5 soket yapısına sahip anakartlara ihtiyaç duyar. Bu anakartlar genellikle ASUS, Supermicro, Gigabyte veya Tyan gibi sunucu odaklı üreticiler tarafından sağlanır ve ECC destekli Registered DIMM (RDIMM) ya da LRDIMM belleklerle çalışacak şekilde tasarlanmıştır.
Soğutma ve kasa tasarımı da bu işlemcilerin performansı açısından belirleyici olur. Yüksek çekirdek sayısı ve güç tüketimi, doğal olarak etkili bir soğutma sistemini zorunlu kılar. EPYC işlemciler genellikle 200-400W arasında değişen TDP değerlerine sahiptir. Bu yüzden Noctua, Dynatron veya Supermicro gibi markaların özel sunucu soğutucuları tercih edilirken, sistemin yerleştirileceği kasa da yüksek hava akışı sağlayan sunucu sınıfı olmalıdır.
Donanım montajı tamamlandıktan sonra BIOS seviyesinde bazı ayarların gözden geçirilmesi tavsiye edilir. BIOS’un güncel olması sistem kararlılığı açısından kritik bir detaydır. Ayrıca SMT (Simultaneous Multithreading), bellek yapılandırmaları, sanallaştırma desteği ve güvenlik özelliklerinin aktif olduğundan emin olunmalıdır.
İşletim sistemi seçimi konusunda ise EPYC oldukça esnektir. Modern Linux dağıtımları – örneğin Ubuntu 20.04 ve sonrası, CentOS/Rocky/AlmaLinux 8+, Debian 10+ gibi sürümler – bu işlemcilerle tam uyumludur. Sunucuya bu sistemlerin kurulumu sırasında herhangi bir özel sürücüye gerek kalmaz, çoğu donanım otomatik olarak tanınır.
Hangi EPYC Sunucu Size Uygun?
Küçük ve Orta Ölçekli İşler İçin Tek Soketli EPYC Sistemler
Ekonomik ve güçlü bir altyapı ihtiyacı olan KOBİ’ler, ajanslar ve küçük veri merkezi kullanıcıları için tek soketli EPYC sistemler öne çıkmaktadır. Bu yapı; yoğun trafik alan siteler, veri tabanlı sistemler, ERP yazılımları ve sanallaştırma çözümleri için oldukça uygundur. 32 veya 64 çekirdekli işlemciler sayesinde güçlü IPC yapısı ve geniş RAM desteği sağlanır.
Proxmox, VMware ESXi veya Hyper-V gibi sanallaştırma platformları üzerinde 10-30 sanal makine barındırabilecek kapasite sunar. İlerideki ihtiyaçlara göre kolayca genişletilebilmesi de tercih edilmesinde önemli bir faktördür.
Çok Yüksek Performans Gerektiren Alanlarda Çift Soketli EPYC Sistemler
Çift soketli sistemler; AI uygulamaları, büyük veri analizleri, yüksek performanslı hesaplama sistemleri ve paralel işleme yoğunluklu projeler için geliştirilmiştir. 128 çekirdeğe kadar çıkabilen bu mimari; özellikle üniversiteler, araştırma laboratuvarları ve büyük kurumsal firmalar tarafından tercih edilir.
DDR5 belleklerde 24 kanal destek sunan yapı, büyük verileri RAM üzerinden hızla işler ve gecikmeyi en aza indirir. 128 adet PCIe 5.0 hattı sayesinde gelişmiş disk sistemleri, AI kartları veya hızlı ağ cihazları sisteme kolayca eklenebilir.
AMD EPYC ile VDS Performans Karşılaştırması
| Test Senaryosu | AMD EPYC 9354P (32C/64T) | Intel Xeon Gold 6338 (32C/64T) | Notlar |
|---|---|---|---|
| Web Sunucu (NGINX + PHP) 20K istek/s | ✅ 19.700 | 🔶 16.200 | EPYC daha az CPU kullanımıyla daha stabil |
| MySQL 1M Sorgu Benchmark | ✅ 920K sorgu/sn | 🔶 790K sorgu/sn | Daha hızlı bellek erişimi sayesinde |
| VM Başlatma Süresi (10 VDS) | ✅ 16.5 saniye toplam | 🔶 21.3 saniye toplam | Çekirdek eş zamanlı dağıtımı avantajı |
| Disk IO (NVMe RAID 1) | ✅ 1.8M IOPS | 🔶 1.3M IOPS | PCIe 5.0 avantajı hissediliyor |
| CPU Kullanım Verimliliği (%) | ✅ %82 | 🔶 %69 | AMD SMT + çekirdek sayısı etkili |
| Ortalama Gecikme (API Sunucusu) | ✅ 28ms | 🔶 37ms | Daha yüksek IPC avantajı |
EPYC Sistemler Hakkında En Sık Merak Edilenler
Ryzen yerine neden kurumsal sistemlerde EPYC kullanılıyor?
Ryzen, bireysel sistemlerde ve düşük ölçekli sunucu görevlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. EPYC ise ECC destekli RAM, çoklu soket yapısı ve yüksek PCIe kapasitesi sayesinde büyük kurumsal iş yüklerine hitap eder. Sürekli çalışan sunucularda istikrar açısından EPYC öne çıkar.
Intel Xeon ile kıyaslandığında EPYC daha mı üstün?
Her ikisi de güçlüdür ancak EPYC, daha fazla çekirdek ve PCIe hattı sunduğu için paralel işlemlerde avantajlıdır. Xeon ise bazı lisanslı yazılımlar için gerekli olan tek çekirdek performansında öne geçebilir.
EPYC sunucu satın almak mı yoksa kiralamak mı mantıklıdır?
Geçici ihtiyaçlar için kiralama daha hızlı çözümler sunarken, uzun süreli kullanım için sistemin satın alınarak özelleştirilmesi hem daha esnek hem de daha ekonomik olabilir.
Uzak erişimlerde EPYC ile performans düşer mi?
Genel olarak hayır. EPYC işlemciler RDP ve benzeri uygulamalarda güçlü performans sunar. Ancak sistemdeki disk işlemleri yoğunlaştığında bağlantı kalitesini korumak için sınırlama politikaları uygulanmalıdır.
Firewall olmadan EPYC yeterli güvenliği sağlar mı?
EPYC işlemcilerde SEV ve SME gibi donanımsal güvenlik özellikleri bulunsa da bu tek başına yeterli değildir. Ağ güvenliği için yazılımsal çözümlerle desteklenmesi şarttır.